Landelijke dag 2019: “Luister”

5 juni 2019

Download hier het Verslag van de landelijke dag 2019

“Luister”; het thema waar ruim 100 jongeren mee aan de slag gingen tijdens de landelijke dag van het JeugdWelzijnsBeraad* 2019. Met elkaar thema’s bespreken die jongeren aan het hart gaan, samen zoeken naar oplossingen voor problemen in de Nederlandse jeugdhulp maar ook samen successen vieren. Dat is de landelijke dag in een notendop. Jongerenraden van twintig verschillende jeugdhulporganisaties verspreid over heel Nederland, kwamen bijeen om hun stem te laten horen over voor hen belangrijke onderwerpen.

Het JWB is van, voor en door jongeren. De landelijke dag is daar een mooi voorbeeld van. Dit jaar was de jongerenraad van Pactum onderdeel van de feestcommissie. Samen met het jongerenbestuur en de coördinator hebben ze de inhoud van de dag bepaald. Na de opening van dagvoorzitters Joëlle en Aicha (Pactum), waarin alle jongerenraden van zich lieten horen, werd snel overgegaan naar het debat. Dit jaar werd het jaarlijkse debat geleid door Arnold en Romena (co-coördinator en jongerenbestuur). Jongeren bleken weinig stimulans nodig te hebben om hun stem te laten horen. Iedereen nam fanatiek deel aan het debat.

Stelling 1: Ik voel me thuis in de jeugdhulp!

Bij de eerste stelling kwam gelijk veel los. Ongeveer een kwart van de jongeren was het met de stelling eens. Jongeren gaven aan dat ze zich ondanks wisselingen in groepsleiding en verhuizingen wel op hun plek voelen. Zoals één jongere het treffend verwoordde: “ik voel me thuis ondanks dat ik verhuisd ben. Ze bieden mij de plek die ik nodig heb”. Een deel van de jongeren is erg positief over de begeleiders, ze voelen zich gehoord en hebben met hulp van begeleiding een positieve ontwikkeling doorgemaakt. Een deel van de groep is het zowel eens als oneens met de stelling. Jongeren geven aan dat zij zich thuis ook niet fijn voelden maar ook niet op de groep. Een jongere licht toe:  “Thuis bij mijn biologische ouders voelde ik me niet goed. In het gezinshuis waar ik nu woon ben ik wel ontzettend gegroeid en heb ik veel positieve ervaringen met jeugdhulp. Een meisje voegt eraan toe: “Thuis toonden mijn ouders geen interesse in mij, de begeleiders doen dat wel”. Naast de positieve geluiden, zijn er helaas veel negatieve ervaringen. De meeste jongeren voelen zich niet thuis. De vele wisselingen in leiding en het feit dat er soms invallers op de groep staan die de jongeren niet eens kennen, maken dat jongeren zich niet thuis voelen. Het feit dat je de deur op slot moet doen of dat kamers steriel moeten zijn, werkt ook niet mee. Er is wel een groot verschil vinden jongeren tussen bijvoorbeeld gesloten groepen en begeleid woontrajecten. Binnen gesloten groepen speelt dit veel meer. Een jongere zegt: “de jeugdhulp is qua therapieën goed, alleen voor het wonen en je thuis voelen is veel minder aandacht en dat is jammer”.

Jongeren nemen zelf verantwoordelijkheid en stimuleren elkaar ook: “Je moet er het beste van maken en ook zelf een eigen plek van maken”. Op de vraag wat kan helpen om het te verbeteren volgen een heleboel oplossingen.

Organisatie

  • 1 vaste verblijfplaats voor jongeren bieden, niet elke keer doorverhuizen.
  • Privacy en veiligheid verbeteren (fysiek en mentaal).
  • Minder algemene regels: per persoon kijken wat je nodig hebt en de regels daarop aanpassen, maatwerk per jongere.
  • Groepsleiding met een hart, diepere emotionele band met de leiding, acceptatie voor de persoon die je bent, luisterend oor.
  • Meer vrijheden in gesloten groepen.
  • Dat jongeren overal mogen komen (ook op kantoor). Het is je thuis!
  • Activiteiten buiten de groep bevorderen en faciliteren om eigen vrienden te maken.
  • Dat groepen meer kunnen bieden van wat ik nodig heb, eerlijke en transparante zorg.
  • Doel vaststellen waar je aan kan werken.
  • Persoonlijkere kamers niet zo steriel, kamer naar je eigen smaak inrichten.
  • Inzet van ervaringsdeskundigen.

Jongeren

  • Laat zien dat je er bent en maak er wat van.
  • Zeggen dat je er niet alleen bent voor behandeling maar ook een thuis nodig hebt.
  • Meewerken aan een positieve omgeving.
  • Zelf je eigen ervaringen gebruiken om het te verbeteren.

Stelling 2: ‘Als ik niet in de jeugdhulp had gezeten, had ik nu een opleiding gevolgd op een ander niveau’.

De meeste jongeren zijn het met deze stelling eens maar wel om verschillende redenen. Sommige jongeren hebben juist een hoger niveau gehaald door jeugdhulp, anderen juist een lager niveau. Jongeren  met positieve ervaringen geven aan dat door inzet van jeugdhulp ze de school hebben opgepakt of afgemaakt. De structuur en begeleiding heeft hier veel aan bijgedragen. Een meisje zegt sarcastisch:  “als ik niet in jeugdhulp had gezeten dan vraag ik me af of ik mijn strikdiploma had gehaald”.

Aan de andere kant is er een groep jongeren die aangeeft dat ze door de stress en onzekerheden veel slechter hebben gepresteerd dan ze eigenlijk konden. De stress heeft te maken met moeilijke thuissituaties en uithuisplaatsingen. Maar ook doorplaatsingen en onzekerheden over vervolgplekken hebben negatieve gevolgen. Een jongere zegt: “door onduidelijkheid over de vervolgplek gaf de school veel vrij en ben ik blijven zitten”. De ondersteuning van begeleiders wordt  soms als onvoldoende ervaren. Een jongere zegt: “eerst zat ik op regulier onderwijs, ik zat al 10 maanden zonder school. De begeleiding heeft er niet zo veel in gedaan. Ze zeiden tegen mij: ga je eigen dag maar invullen. Ik voelde me machteloos”. Op gesloten groepen zijn er geen mogelijkheden  om HAVO/VWO niveau te volgen en dat is slecht, zeggen jongeren. Maar niet alleen de groepen zijn hier verantwoordelijk voor, vinden jongeren. Soms worden door jeugdhulp oplossingen gezocht maar dan is er bijvoorbeeld een gemeente die niet wil betalen. Ook het onderwijs kan beter. Onderwijs is soms te veel gericht op wat een jongere niet kan en wordt weinig maatwerk geleverd. Voor sommige jongeren is het feit dat ze gepest werden op school de reden dat ze het niveau niet haalden. Tenslotte zijn jongeren zelf ook verantwoordelijk. Een steun in de rug is fijn en het helpt maar  je moet het uiteindelijk zelf willen en doen!

Stelling 3: ‘Als het op doorverhuizen aankomt, wordt er niet naar mij geluisterd’.

Met deze stelling is een grote meerderheid van de jongeren het eens. Ze voelen zich niet gehoord, betrokken bij beslissingen en ze vinden dat ze vaak niet goed en tijdig worden geïnformeerd. Met humor en verdriet vertelt een meisje: “Mijn bijnaam op school is verhuisdoos”. Vele jongeren delen deze ervaring: “ik ben vaak verhuisd en er is niet naar mijn mening gevraagd. Ik wilde vaak wel blijven maar de voogd vond dat ik weg moest.” of “Ik wilde op de groep en niet naar een gezinshuis. Dit was beter voor me zeiden ze. Bij het gezinshuis ging het uiteindelijk niet goed dus toen moest ik weer terug naar een groep”. Ook de wijze waarop jongeren worden doorgeplaatst kan veel beter. Een jongere zegt: “Ik wilde op de groep in Alphen blijven, maar ik werd uit de les getrokken en moest gelijk weg”.

De zaal werd stil toen een 13-jarig meisje haar ervaring wilde delen: “in anderhalf jaar 13 keer doorgeplaatst, van open naar gesloten, van groep naar groep en weer terug.” Zoals we zo vaak meemaken werd door 100 jongeren met respect, erkenning en warmte gereageerd.

Na een zeer goed debat waarin bijna alle jongeren aan het woord kwamen en er op constructieve wijze werd meegedacht over het verbeteren van de jeugdhulp selecteerde de jury 9 winnaars van het debat. Ze kregen een medaille. De absolute nummer 1 Han (De La Salle) nam vol trots de grote JWB beker in ontvangst.

Na het lagerhuisdebat was er tijd om te brainstormen over acht verschillende onderwerpen. Eenzaamheid, overgang 18+, onderwijs/jeugdhulp, imago jeugdhulp, vrijetijdbesteding, talenten, doorverhuizen & uithuisplaatsing voorkomen. Aan het eind van elke workshop werd een poster ingevuld met tips voor jongeren, organisaties en overheid om de knelpunten aan te pakken. De jongerenraden kregen een stapel posters mee om binnen de eigen jongerenraad/organisatie aan de slag te kunnen met dezelfde werkvorm.

Hoewel de heerlijke geuren van de warme lunch langzaam de workshopruimtes bereikten, bleven veel van de jongeren doorwerken. Na een toplunch was het tijd voor fysieke inspanning en veel lachen. De achtkamp met o.a. een stormbaan, rodeostier en diverse races zorgden voor een heus spektakel.

Onderzoek doorverhuizen

Na dit onderdeel was er tijd voor inhoud. In de ochtend hadden jongeren stempassen ingevuld met o.a. de vraag hoe vaak ze zijn verhuisd. Plenair werden de resultaten gedeeld.  We hebben van 77 jongeren een ingevulde stempas gehad. Van deze 77 jongeren heeft bijna de helft (46%) tussen 1 en 5 jaar met jeugdhulp te maken. Bijna een derde van deze groep zit tussen de 6 en 10 jaar in jeugdhulp. Bijna een kwart (22%) van de jongeren die de stempas hebben ingevuld geeft aan meer dan 10 jaar met jeugdhulp te maken te hebben. In onderstaande tabel geven we weer hoe vaak jongeren zeggen te zijn verhuisd (dit kan ook intern van kamer naar kamer of tussen instellingen)

Aantal keer door verhuisd Aantal jongeren Percentage
0 keer 3   4%
1 tot 3 keer 17 22%
4 tot 9 keer 44 58%
10 tot 15 8 11%
meer dan 15 keer 4   5%

Jongeren willen graag dat hier aandacht voor komt. Het JWB jongerenbestuur zal zich hier de komende tijd hard voor maken. Tijdens de afsluiting met live muziek van Maya Shanti werd hardop meegezongen en werd een heuse polonaise gedanst. Vol goede moed en nieuwe ideeën om de jeugdhulp te verbeteren vertrokken de jongeren. Op naar de komende landelijke dag en tot die tijd: “Luister”.